Dominujący szek, jak sama nazwa wskazuje, jest autosomalnym dominującym factorem.
Międzynarodowa nazwa tej mutacji to „dominant pied”. „Pied” to skrót od słowa piebald, co oznacza „pełen koloru” lub „dwukolorowy bez ustalonego wzoru”. Ten typ u nierozłączek może się wahać od kilku łaciatych piór do prawie całkowitej redukcji eumelaniny. Mutacja ta jest dziedziczona jako dominująca, ale nie ma wyraźnej różnicy wizualnej między ptakami jedno- i dwu-factorowymi. Stąd mutacja ta nie jest uważana za niepełną dominującą, ale po prostu za dominującą.
Kiedy wykona się przekroje z piór szeków dominujących, widać, że w piórach szekowych absolutnie nie odkładają się matryce pigmentowe. Te amelanotyczne (bezpigmentowe) obszary są zatem całkowicie puste, nie ma nawet bezbarwnych matryc. Wynika to z faktu, że w dominującym szeku niektóre segmenty skóry zostały genetycznie zmienione w taki sposób, że nie ma już melanocytów (komórek pigmentowych). Brak melanocytów oznacza brak matryc. Brak matryc oznacza brak procesu tyrozynazy i brak eumelaniny. To jest powód, dla którego u szeka dominującego obszary upierzenia są albo całkowicie żółte w serii zielonej, albo całkowicie białe w serii niebieskiej. Jeśli nadal jest obecne trochę eumelaniny, w zasadzie nie może to być szek dominujący.
U nierozłączek mutacja dominujący szek wywodzi się od Agapornis roseicollis (czerwonoczelnej) i Agapornis fischeri (fischera). Ten typ szeka został przeniesiony z Agapornis fischeri do Agapornis personatus (czarnogłowej), Agapornis nigrigenis (czarnolicej) i Agapornis lilianae poprzez transmutację (hybrydy).
Ciekawostką jest, że pierwszy dominujący szek Agapornis roseicollis został nazwany „żółtym brzuchem”, ponieważ głównie kolor brzucha został zmieniony, a eumelanina na skrzydłach wykazuje mniejszą redukcję. Z tego samego powodu pierwszy dominujący szek u Agapornis fischeri został nazwany "zielonym skrzydłem". Skrzydła wykazują mniejszą redukcję niż reszta ciała.
Szek jest prawdopodobnie również mutacją plejotropową. W przypadku mutacji plejotropowych jeden gen może wpływać na różne cechy. To może wyjaśniać dużą liczbę typów wyglądu dominującego szeka.
Nierozłączki mutacji szek dominujący na wystawach
Z jakiegoś powodu na różnych wystawach odmawiano wystawiania szeków nierozłączek. Po wielu naleganiach i negocjacjach ze strony BVA w końcu zaakceptowano nierozłączki szek na wystawach. Głównym argumentem było to, że szeka nie można oceniać precyzyjnie. Podczas opracowywania międzynarodowych standardów dla nierozłączek stwierdzono, że dla szeków dominujących preferowane są ptaki o symetrycznie rozproszonym wzorze, najlepiej w proporcji 50:50. To stawia poprzeczkę w stosunku do szeków dominujących dość wysoko, ponieważ większość hodowców tych ptaków wie, że nie jest to łatwe do osiągnięcia. Trudno przewidzieć wzór szeka u młodych. Ptaki rodzicielskie z perfekcyjnym wzorem nie gwarantują identycznych młodych. Również fakt, czy ptaki są genotypowo SF czy DF, nie odgrywa w tym żadnej roli.
Pomimo faktu, że szek jest opisany jako mutacja eumelaniny, maska u Agapornis roseicollis i Agapornis fischeri, która składa się z psittacine, jest nieco mniejsza. Przyczyna tego nie jest znana, ale to znowu wskazuje na plejotropię.
Szek dominujący u nierozłączki czerwonoczelnej (Dominant pied Agapornis roseicollis)
Pierwsze opisy dominującego szeka Agapornis roseicollis pochodzą z 1965 roku ze Stanów Zjednoczonych.
Nie jest możliwe wizualne odróżnienie SF od DF u Agapornis roseicollis. To nie ilość „łatek” decyduje o tym, czy ptak jest SF czy DF. Istnieją dominujące szeki DF, które mają niewiele znaczeń, jak również ptaki SF, które są prawie całkowicie żółte. Jak wspomniano wcześniej rozmiar maski jest mniejszy. W przeciwieństwie do recesywnego szeka Agapornis roseicollis, gdzie kuper jest zwykle żółtozielony, kuper dominującego szeka Agapornis roseicollis jest zwykle niebieski, ale możliwe są odchylenia tego koloru.
Na początku hodowcy używali nazwy „American pied” (amerykański szek) dla Agapornis roseicollis, od nazwy kraju pochodzenia. Teraz używa się terminu „dominant pied” – szek dominujący.
Tak jak każdą inną mutację eumelaniny szeka dominującego u Agapornis roseicollis można łączyć z mutacjami: orange face, dark factor, pale headed, aqua, turquoise, violet and opaline.
Zrozumiałe wydaje się, że nie ma sensu łączyć ich z np. marbled, dilute albo ino, ponieważ w takich przypadkach cechy obu mutacji zanikną.
Szek dominujący u nierozłączki fischera (Agapornis fischeri)
Dominujący szek u ptaków z rodziny białej obwódki oka wywodzi się z Agapornis fischeri. Pierwszy dominujący szek Agapornis fischeri urodził się w latach 90. w Portugalii. W wolierach pana Enrique Santosa z pary dzikich Agapornis fischeri złowionych na wolności urodził się szek. W pierwszych okazach eumelanina na ciele zniknęła prawie całkowicie, powodując, że ptaki miały prawie całkowicie żółte ciało. Eumelanina na skrzydłach była praktycznie nietknięta, stąd skrzydła pozostały zielone. Ważne jest stwierdzenie „prawie”, ponieważ ptaki te nadal miały (choć w bardzo ograniczonej ilości) pewną liczbę nienaruszonych zielonych piór na ciele, a także kilka żółtych (stąd szek) piór na skrzydłach.
Pan Santos założył, że ten typ jest dziedziczony autosomalnie recesywnie i zaprezentował te ptaki na wystawie BVA pod koniec 1995r. Nazwał tę mutację „zielonym skrzydłem”. Fenotypowo była to nazwa własna, ale odkryto więcej kombinacji w których, wzory szek stały się bardziej zróżnicowane. Ostatecznie stwierdzono, że ta mutacja jest po prostu szekiem dominującym (dominant pied) i dlatego nazwa "zielone skrzydło" nie ma już zastosowania. Podobnie jak w przypadku Agapornis roseicollis, czerwona psittacina w masce jest zmniejszona. Kolor nóg i pazurów może się różnić od cielistego do normalnego ciemnego. Mutacja nie ma wpływu na kolor dzioba.
Szek dominujący u nierozłączki czarnogłowej (Agapornis personatus)
Szek dominujący u A. personatus powstał w wyniku transmutacji. W przeciwieństwie do szeka dominującego u Agapornis fischeri, maska zielonego szeka dominującego u Agapornis personatus może być zmieniona. Około 85% tej maski składa się z czarnej eumelaniny i ta czarna eumelanina jest usuwana z przypadkowego miejsca, ze względu na factor szek.
Dobry ptak wystawowy dominujący szek Agapornis personatus musi wyglądać jak dziki typ Agapornis personatus, ale z plamami, nic więcej, nic mniej. Pomimo, że jest to dominujący szek, nadal nie może mieć zbyt dużo czerwonego odcienia na klatce piersiowej. Aby wiedzieć, jak powinien wyglądać dobry dominujący szek Agapornis personatus, musimy zacząć od standardów dla zielonego typu dzikiego. Trzeba tylko pamiętać, że ze względu na factor dominant pied na zielonym upierzeniu mogą pojawić się żółte plamki. Ze względu na obecność eumelaniny w niektórych obszarach piór w masce, leżąca pod nią czerwona psittacina będzie widoczna u szeków dominujących zielonych. Nie jest to nienormalne i zdecydowanie nie wskazuje na hybrydyzację. W serii niebieskiej czarna maska i niebieskie pióra na ciele będą miały białe plamki. Powód tego jest prosty: u ptaków niebieskich czerwona i żółta psittacina została już usunięta z powodu mutacji niebieskiej.
Szek dominujący u nierozłączki czarnolicej (Agapornis nigrigenis)
Najprawdopodobniej szek dominujący u Agapornis nigrigenis powstał na skutek hybrydyzacji. Dlatego ważne jest, abyśmy byli w stanie rozpoznać cechy gatunku. Ponownie zaczniemy od dzikiego typu Agapornis nigrigenis. Dominujący szek może blokować tylko eumelaninę obecną w niektórych obszarach piór. Należy zachować ważne cechy gatunkowe: dwu-kolorowe oczy (tęczówka jaśniejsza od źrenicy), zielony kuper, mniejszy rozmiar i typową postawę, mały dziób z czerwoną końcówką i jaśniejszą podstawą.
Szek dominujący u nierozłączki krasnogłowej (inaczej zwanej niassa) (Agapornis lilianae)
Ta transmutacja istnieje dopiero od niedawna, dlatego obecnie w sprzedaży jest jeszcze wiele hybryd F2 i F3. Podobnie jak u Agapornis nigrigenis, istotne są to następujące cechy gatunkowe: dwu-kolorowe oczy, zielony kuper, mniejszy rozmiar i typowa postawa, mały dziób z czerwoną końcówką i jaśniejszą podstawą. Pomarańczowo-czerwony kolor maski u Agapornis lilianae nie ulega zmianie, ale jest ona nieco mniejsza, podobnie jak w przypadku Agapornis fischeri.
Dla wszystkich tych transmutacji powinna obowiązywać następująca zasada: ptaki te muszą być sparowane z odpowiednimi czystymi dzikimi typami przez kilka pokoleń. To jedyny sposób na poprawę jakości. Pamiętajmy, że nawet po dziesięciu lub więcej pokoleniach nadal możliwe jest pojawienie się cech przodków. (patrz temat o atawizmie w rozdziale Genetyka).
Opracowano na podstawie książki : "Lovebirds Compendium" - 2016 - Dirk Van den Abeele
