Przede wszystkim należy wyjaśnić, czym właściwie jest dark factor. Wiele osób uważa, że ma to związek ze wzrostem ilości ciemnych pigmentów (eumelaniny). To jednak jest nieprawda..
Dark factor to niekompletna mutacja dominująca, która powoduje zmianę struktury piór. Dark factor zmienia tylko szerokość strefy gąbczastej pióra. Gdy dark factor jest obecny, mamy ptaka D zielonego - "D green" - (jeden dark factor - ciemnozielony). Gdy są dwa dark factor określamy to jako DD zielony (podwójny ciemny czynnik). Ponieważ tryb dziedziczenia to niekompletny dominant, zatem nie może być ani szpalta na D green ani na DD green. Jednocześnie należy wiedzieć, że ptak nigdy nie może mieć więcej niż dwóch ciemnych czynników - czyli DD - po jednym na każdym z chromosomów odpowiedniej pary chromosowów. Zdarzali się czasmi nieświadomi hodowcy, którzy twierdzili, że ich ptak ma trzy (lub nawet cztery)ciemne czynniki DDD. Sądzili tak gdy jeden z rodziców miał DD a drugi D więc młody ma DDD - niestety nie tak to działa ;-)
Przed lekturą dalszej części zachęcam do zapoznania się z artykułem o tym jak powstają kolory u nierozłączek: 2. Pióra, kolory i ich mutacje.
Ponieważ dark factor zmienia szerokość strefy gąbczastej, otrzymujemy „inne niebieskie światło” w porównaniu do „niebieskiego światła”, które normalnie powstaje w strefie gąbczastej poprzez interferencję. Czarna eumelanina w rdzeniu pióra ma większy wpływ na ogólny wygląd ptaka. Ciemniejszy kolor niebieski pochodzi z kory i otrzymujemy D zielony - ciemnozielony jako widoczny wynik. Obecność drugiego dark factor'a jeszcze bardziej zmniejsza szerokość tej gąbczastej strefy, a efekt będzie jeszcze silniejszy. W rezultacie ptak jest DD zielony - oliwkowozielony. Ponieważ ta mutacja zmienia tylko strefę gąbczastą i ponieważ nie następuje wzrost ciemnych pigmentów, błędem jest sugerować, że dark factor powoduje również ciemniejszy kolor pazurów i stóp - ich kolor wynika z innych genów i nie jest związany z dark factor.
Kiedy opracowywano „Terminy międzynarodowe”, pojawił problem, który był dość trudny do zrozumienia dla początkujących. Ponieważ ptaki z serii zielonej można opisać jako ciemnozielone lub oliwkowo-zielone, podczas gdy ptaki z serii niebieskiej są określane jako błękitne, kobaltowe i fioletowe. Należało znaleźć system, za pomocą którego można łatwo wskazać dark factor w sposób, który mógłby być używany na arenie międzynarodowej i który mógłby być używany zarówno dla ptaków zielonych jak i niebieskich. W końcu ktoś wymyślił bardzo logiczne rozwiązanie:
- Zielony dla formy podstawowej, bez dodawania terminu „jasny”
- Obecność jednego dark factor jest wskazywana przez D (ciemny): D zielony
- Obecność dwóch dark factor'ów wskazuje DD (podwójnie ciemny), a więc w tym przypadku DD zielony.
Należy wspomnieć, że używano (a czasami nadal się używa) również następujących nazw:
- w serii zielonej odpowiednio: jasno-zielony, ciemno zielony i oliwkowy
- w serii niebieskiej odpowiednio: błękitny, kobaltowy i mauve.
Hodowla ptaków z dark factor na ogół nie sprawia problemów. Ten czynnik nie powoduje słabszych młodych. Musimy jednak liczyć się z tym, że nie powinniśmy łączyć w pary dwóch „DD”. Jak wyjaśniono powyżej, dark factor zmniejszają strefę gąbczastą, oznacza to, że upierzenie jest nieco luźniejsze, mniej gładkie i przylegające. Można temu zapobiegać poprzez selekcję. Najlepiej jednak połączyć ptaka z podwójnym factor'em z ptakiem bez factor'a. Wszystkie młode będą wtedy miały jeden dark factor, ale będą lepsze pod względem kształtu i upierzenia. Jeśli chcemy hodować ptaki z podwójnymi dark factor, wskazane jest skrzyżowanie D zielony x D zielony. Odsetek młodych z możliwymi podwójnymi factor'ami wynosi wtedy tylko 25%, ale jakość będzie znacznie lepsza.
Dark factor u nierozłączek
Ta mutacja rozwinęła się spontanicznie u Agapornls roseicollis, Agapornis taranta i Agopornis personatus. Dark factor został następnie przeniesiony z Agapornis personata na Agapornis fischeri, Agapornis lilianae i Agapornis nigrigenis poprzez hybrydy.
Dark factor u Agapornis taranta
Nie wiadomo, kiedy pojawiła się pierwsza ciemnozielona taranta, ale prawdopodobnie było to w Holandii w połowie lat 90-tych. Pierwsze ciemnozielone okazy prawdopodobnie przeszły niezauważone, ponieważ różnica koloru w stosunku do normalnej zielonej dzikiej formy jest minimalna. Ptaki o podwójnym dark factor łatwo rozpoznać po kolorze upierzenia. Czerwona opaska na czole samca taranty nie wynika z obecności dark factor lub dwóch dark factor. Kolor dzioba, oczu oraz nóg i pazurów również pozostają takie same jak w typie dzikim.
Dark factor u Agapornis roseicollis
Pierwsze wieści o dark faktor w roseicollis pojawiły się w Australii w 1968 roku, kiedy to po raz pierwszy pojawił się oliwkowozielony roseicollis. Podobnie jak w przypadku innych gatunków, obecność jednego dark factor nie zawsze jest wyraźnie widoczna i dlatego pierwsze ptaki z jednym dark faktor prawdopodobnie przeszły niezauważone. Różnica w kolorze upierzenia między zielonym a zielonym z jednym ciemnym czynnikiem nie jest spektakularna. Jednak istnieje wyraźna różnica w kolorze kupra między normalnym dzikim roseicollis a mutacją z jednym dark factor. W tej drugiej postaci jest ciemniej niebieski niż w typie dzikim, ale często jest to jedyna wskazówka. Należy jednak zwrócić uwagę, że różnica ta jest jeszcze mniej widoczna w przypadku „dużego” roseicollis (ptaki typu standardowego – ST – które czasami nazywane są również „długopierzastymi”). Ptaki z dwoma dark factor'ami można wyraźnie rozpoznać po ich oliwkowo-zielonym kolorze, kuper jest również innego koloru, obecność dwóch dark factor powoduje, że jest ołowiano-szary, kolor czerwony maski nie zmienia się przez obecność jednego lub dwóch dark factor. U roseicollis maska składa się z piór typu ozdobnego (bez strefy gąbczastej) wypełnionych jedynie czerwoną psittacyną, co oznacza, że ich kolor nie ulega zmianie, kolor dzioba, oczu, stóp i pazurów również pozostaje taki sam jak u ptaków dzikiej formy.
Nie łatwo jest odróżnić nierozłączkę czerwonoczelną typu dzikiego (zielona) od D zielonej. Trzy elementy mogą pomóc: kolor kupra, kolor piór między nogami patrząc od przodu ptaka oraz zewnętrzna chorągiewka lotek.
Kuper u D zielonego jest bardziej efektowny, ciemno niebieski. Jednak nie zawsze da się to zauważyć.
Wtedy zwróćmy uwagę na kolor piór między nogami patrząc od przodu - u D zielonego przy dobrym oświetleniu i odrobinie szczęścia da się zauważyć ciemno niebieski połysk, czego nie widać u zwykłego zielonego.
Trzecim elementem, który może pomóc jest zewnętrzna chorągiweka lotek, która jest wyraźnie ciemniejsza niż u zwykłego zielonego ptaka.
Dark factor u agapornis personatus.
Pierwsze wieści o ciemnozielonej czarnogłówce pojawiły się pod koniec lat 80-tych, w Szwajcarii. Ptak ten był widziany na wystawie, ale potem "zniknął". W latach 90. ponownie, w Holandii pojawiła się Agapornis personatus z dark factor. W przeciwieństwie do taranty i roseicollis, obecność jednego dark factor jest wyraźnie widoczna w ciemnozielonym upierzeniu tych ptaków. Podobnie jak w przypadku innych gatunków nierozłączek, dark factor wpływa tylko na zielono-niebieskie pióra ptaka. Żółta pierś personaty pozostaje taka sama pomimo obecności jednego lub dwóch dark factor. W przypadku DD, widać również, że kuper jest wyraźnie ciemniejszy (ołowiano-szary) niż u nominalnej formy lub D green. DD zielony jest wyraźnie widoczny.
Dark factor został przeniesiony przez transmutację z agapornis personatus do agapornis fischeri, agapornis nigrigenis oraz agappornis lilianae.
Dark factor u agapornis fischeri.
Dark factor pojawił się u agapornis fischeri przez transmutację z personaty. Podobnie jak u personaty, ciemny czynnik jest wyraźnie widoczny w zielonym upierzeniu. Pomarańczowy kolor maski pozostaje niezmieniony w stosunku do typu dzikiego. Kolor kupra zmienia się na ciemny fiolet. Niebieskie końcówki sterówek (piór ogona) również są nieco ciemniej niebieskie niż u typu dzikiego. W przypadku DD kolor kupra i koncówki sterówek są wyraźnie ołowiano-szare. Czasami u dojrzałych ptaków z Dark Factor pojawia się ciemniejszy kolor w masce. Jest ewidentna "pozostałość" po transmutacji z personaty a nie cecha Dark Factor. Takie ptaki - z ciemniejszym wzorem na masce nie są pożądane jako ptaki hodowlane ani jako ptaki wystawowe.
Dark factor u agapornis nigrigenis
Obszary zielonego koloru u nierozłączki czarnolicej przejawiają różnicę w przypadku Dark factor w stosunku do zielonej formy nominalnej ale nie tak wyraźnie jak u personaty czy fischera. Natomiast DD jest już wyraźnie rozpoznawalny. Czarny kolor na głowie pozostaje taki sam zarówno w przypadku D green jak i DD green. Podobnie nie zmienia się rdzawo-brązowy kolor czoła ani pomarańczowo-różowy kolor na piersi. Agapornis nigrigenis nie ma żadnych piór niebieskich, które pomogłyby rozpoznać D i DD (jak to ma miejsce w personat i fischerów). Należy zwrócić uwagę na kuper, który musi być tak samo ciemno zielony (D green) jak pozostała część ciała. Niebieska poświata na kuprze, świadczy o "pozostałościach" po transmutacji i jest niepożądana. Często spotyka się też typy pośrednie, czyli pokolenia F3 i F4. Ptaki te charakteryzują się nienormalnie dużym dziobem i prawie całkowicie czarnym czołem (rdzawo-brązowy kolor nie występuje). Prócz rozmiaru dziób ma również kolor niezgodny z typem dzikim nigrigenis (normalnie dziób jest czerwony ale jaśnieje w kierunku nasady, któa ma białe obrzeżenie) - w tym typie pośrednim dziób bedzie całkowicie czerwony.
Dark factor u agapornis lilianae
U tego gatunku mutacja Dark factor również zmienia tylko kolor zielonych piór. Maska ani w kształćie ani w kolorze nie powinna być zmieniona. Podobnie jak u nigrigenis kuper nie może mieć niebieskiej poświaty a wskazówki co do rozmiaru i koloru dzioba mają takie samo zastosowanie. Należy zwrócić uwagę na oko. W przypadku dzikiej formy lilianae kolory tęczówki i źrenicy różnią się i tak też powinno być w przypadku mutacji D green i DD green. Jest to wyraźny wskaźnik, którego nie można ignorować w kontekście hodowlanym i wystawowym.
Czasami pojawiają się pytania (wątpliwości) czy mutacja dark factor może być dziedziczona autosomalnie recesywnie. Otóż różne mutacje mogą również wpływać na kolor podstawowy (np zielony) ale jeśli są dziedziczone recesywnie autosomalnie to nie możemy uzywać nazwy dark factor (ciemny czynnik). Nazwa ta jest zarezerwowana dla mutacji o niekompletnej dominacji zmieniającej strefę gąbczastą piór okrywowych.
Opracowano na podstawie książki : "Lovebirds Compendium" - 2016 - Dirk Van den Abeele
